Обладатель Государственной премии, известный поэт Есенгали Раушанов в этом году отмечает свой 60-летний юбилей. В честь знаменательной даты 16 августа в городе Астана состоится специальный вечер. Подробная информация о вечере поэзии будет сообщена в ближайшие дни. А сегодня мы решили представить вам подборку из новой книги поэта под названием «Амал деген айыңыз…». Книга выйдет в свет в ближайшее время.
* * *
Амал деген айыңыз – жаңбырлы ай бұл,
Жаңбырлы ай бұл – жылаулы тағдырдай бір.
Мен риза жылаулы тағдырыма,
Өтіп жатқан шөлімді қандырмай бір.
Амал деген айыңыз – мына келген,
Күн қабағын ашар ма сұрағанмен,
Жаңбыр кешіп жүгірген балалық-ай,
Құлыншақтай құлдырлап құба белден.
Иен дала жаңбырмен жуынғанда,
Ен салатын ауылда құлындарға.
Құлағынан қан саулап қасқа құлын,
Дірілдейді, қорқады қыбырларға.
Құлағынан қан аққан құлын дене,
Кетпей қойды көзімнен бүгін неге.
Кісінейтін сияқты қыр астында ол,
Сатырлаған нөсердің үнін бөле.
Осы менің тағдырым неге бұлай,
Көз алдыма кіл жетім келеді ұдай,
Өңірімде шынымен аз болды ма?
Өрен жүйрік, шоң мен би, өрелі бай.
Көз алдымда сай-сайдан өрген елес,
Көш, көш бұлт, елесті өңгере көш.
Не бар сонша бүлінген – амал келді.
Амал келіп жылап тұр – ол мен емес,
Жылай берсін!
* * *
…Содан кейін жаңбыр жауа бастады,
Көкте бұлттар жошы ұрып.
Жылап тұрды Алматының аспаны.
Екеумізге қосылып.
Жауды жаңбыр – ақ тамшылар секіріп,
Сөне берді отты үміт,
Сізбен бірге бара жатты Өтірік,
“Бақытты бол” деп күліп.
Бұрын оны көрмесем де таныдым,
Суық екен күлгені.
Алдында әлі кездесерін тағы мың,
Бала жүрек білмеді.
Бала жүрек қалды езіліп ұядай,
Құлап түскен ағаштан.
Қапияда тамып кеткен сиядай,
Кітабына жаңа ашқан.
Жүре берді сол өтірік жайылып,
Ғадауат боп біз сорға.
Ол не тапты сізді менен айырып,
Не таптыңыз сіз сонда?
Бүгінде оны ұмыттыңыз, білем мен,
Жаңбыр жасын төгеді.
Көресіз бе, күз келіп тұр түнерген,
Сүйем әлі мен оны.
* * *
Әжем аспанға қарайды.
Ай қараңғы.
“Жалғыз ұлдың сүйегі қайда қалды?!”
“Мен де айырылғам ботамнан” дегенді айтып,
Адасқақ нар боздайды сайдан арғы.
Жаңбырсыз жаз, көл құрғап, көнек кепкен,
Құдық жақта құлын-ау шелек тепкен,
Жарық астау дүңк етті – құдай білед,
Адасқақ нар оралды бөлек кеткен.
Үйге кіріп сары тазы жылмаң қағып,
Жата қалды бөстекке жылдам барып,
Неге әжемнің жалғызы оралмайды,
Біз ел жаққа көшпейміз құмнан нағып?
Ай туады ақыры сарылдырып,
Бәрін көріп жатырмын бәрін біліп.
Әжем келіп иіскейді, жасын тиып,
Жадыраймын қайтадан жаным кіріп.
Өтті менің бал күнім жұлынбай-ақ,
Әжемді аяп, нарды аяп, құлынды аяп,
Жар басында жарбиып мұңаятым,
Қиялыммен қызылдың құмын бояп.
Мені аңсайтын не қалды – жал ма, сор ма?
Өкінішті өткен шақ – ол да сонда.
…Түннің исі болатын жұпары өзге,
Сол иісті сағынам анда-санда.
КЕМПІРҚОСАҚ
Аялда, бір сәт аялда.
Тыныстайыншы, саябыр тауын саяңда.
Кемпірқосақ деп ат қойған саған кім екен,
Кемпірі несі, қосағы несі, әй, Алла!
Өгей қызына “Өлсін” деп ныспы бергендей,
Аспан тұр марғау шеніне ғалам тең келмей.
Айнама лайық әйбәт бір есім тапқанша,
Өлермен бұлттар өрді де кетті өңмеңдей.
Тасып сөйлемей, сасып сөйлеген астарлай,
Заманнан қажып, бас ауған жаққа қашқанда-ай,
Саяси баспана сұрасам ба деп жүруші ем,
Сенің де жылың белгілі болды, Аспан-бай.
* * *
Азаудың Стабулдан несі кем?!
Доспамбет
…Астананы сүйем мен
Аманхан Әлім
Азау, саған не дейін,
Алабыңды алты мәрте айналдым.
Жас тығылды көзіме.
Жетінші рет тағы да бір көрейін
Ащы өксікке кептелсін,
Тас тығылар көмейім.
Мына көк жондағы көп мешіт,
Көлең-көлең көзді алса.
Көркем белге шыға алмай
Көрт түйеде бұраңдай
Қора айналып ез қалса
Ер Доспамбет садағына сары шіркей балалап.
Есіл Азау суды жағалап.
Алшаң басқан жер еді-ау,
Келбеті бөлек кез нарша.
…Есесі кеткен еліне,
Есенғали айта алмаған сөз қанша.
Азау, сені қайтейін,
Азау емес, басқасың,
Арамызда қара жартас, қасқа шың.
Ай, алаштың баласы,
Беліңді жау баспасын.
Кеше Арқаға қарай Астаналап көшкенде ел,
Азау тұрды ойымда,
Аға, сен нені ойладың – айт сана,
Айтатұғын жастасың!
“Бұл Астана деген қаласы,
Асты лай да, үсті мұз,
Сазға орнаған қала екен.
Мәз болмаған қала екен.
Есіл де, Есіл, Есіл су
Үйрек ұшып үдере,
Қаз қонбаған сала екен”, –
Деген сөзді айтырмас,
Азау – менің алыста қалған ағаекем.
АБЫЛАЙДЫҢ АСЫНДА АЙТЫЛМАҒАН СӨЗ
Қамшың жылан еді,
Атың құлан еді,
Жауың бұлан еді-ау, хан ием.
…Сол кеште асуылы қазаның қалып,
Қаша көштің Арқадан,
Алдыңа жығылмады қазағың нағып,
Ашуы ертесіне-ақ тарқаған,
Қазақ деуші едің ғой, хан ием.
Көкшеде көп айдын қалды көпіріп салқын,
Көк орман бойлап өрт кетті,
“Түркістан ауған кешегі опырық сартың,
Бір қатын үшін мерт бопты».
Дермене жусан теңселеді жамырай қалың,
Бақыл бол қайран ер соңы
…Далада өлді данагөй Абылай ханың,
Қазақ, білемісің сен соны.
…Ас өтіп жатыр Арқада.
* * *
Пай-пай, пай-пай, тәңірдің бергенін-ай,
Көкте – Құдай болғанда жерде мұнай –
Қазақ атты бір ел бар ортасында,
Қордалы би дейді оны көмбелі бай.
Үш қиянның көмбесі